Języki słowiańskie

Co to są języki słowiańskie?

Języki słowiańskie stanowią jedną z największych grup językowych na świecie. Choć większość osób kojarzy je głównie z językiem polskim, rosyjskim czy czeskim, to w rzeczywistości obejmują one znacznie więcej.

Celem tego artykułu jest przybliżenie czytelnikom tematu języków słowiańskich – jakie języki do nich należą, jak można je pogrupować oraz którymi mówi najwięcej osób. Poruszymy również kilka ciekawostek na ich temat. Zapraszam do lektury!

Czym są języki słowiańskie?

Języki słowiańskie to grupa języków indoeuropejskich, którymi posługują się Słowianie. Słowianie to grupa etniczna zamieszkująca Europę Środkową i Wschodnią, południową część Ameryki Północnej oraz północną Azji.

Języki słowiańskie wywodzą się ze wspólnego prajęzyka prasłowiańskiego. Dzielą się na 3 grupy: zachodniosłowiańską, południowosłowiańską i wschodniosłowiańską. Łącznie językami słowiańskimi mówi około 315 milionów osób na całym świecie. Należą do nich m.in. język polski, rosyjski, czeski, chorwacki, bułgarski i serbski.

Języki słowiańskie charakteryzują się podobieństwami gramatycznymi i leksykalnymi. Posiadają zbliżony zasób głosek, podobną budowę zdań oraz fleksję. Jednak na przestrzeni wieków języki te ewoluowały i obecnie dzielą je znaczące różnice.

Jakie języki należą do grupy języków słowiańskich?

Do grupy języków słowiańskich należy wiele języków używanych przez Słowian na całym świecie. Oto lista najważniejszych języków słowiańskich:

• Język polski – język używany w Polsce przez około 40 milionów osób. Jest to język zachodniosłowiański zapisywany alfabetem łacińskim.

• Język rosyjski – język wschodniosłowiański używany przez około 150 milionów osób, głównie w Rosji. Jest zapisywany cyrylicą.

• Język czeski – język zachodniosłowiański używany przez Czechów, zapisywany alfabetem łacińskim.

• Język słowacki – blisko spokrewniony z czeskim, używany na Słowacji.

• Język chorwacki – język południowosłowiański używany w Chorwacji, zapisywany alfabetem łacińskim.

• Język serbski – blisko spokrewniony z chorwackim, używany w Serbii i zapisywany cyrylicą.

• Język bułgarski – język południowosłowiański używany w Bułgarii, zapisywany cyrylicą.

• Język ukraiński – wschodniosłowiański język używany przez około 30 milionów osób na Ukrainie, zapisywany cyrylicą.

• Język słoweński – język południowosłowiański używany w Słowenii, zapisywany alfabetem łacińskim.

To tylko niektóre z licznych języków słowiańskich, którymi posługują się miliony ludzi na całym świecie. Łączy je wspólne pochodzenie i podobieństwa gramatyczne oraz leksykalne.

Jak podzielić języki słowiańskie?

Języki słowiańskie dzielimy na trzy główne grupy:

• Grupa zachodniosłowiańska
• Grupa południowosłowiańska
• Grupa wschodniosłowiańska

Do grupy zachodniosłowiańskiej należą:

• język polski
• język czeski
• język słowacki
• język kaszubski
• język łużycki (górnołużycki i dolnołużycki)

W skład grupy południowosłowiańskiej wchodzą:

• język bułgarski
• język macedoński
• język serbski
• język chorwacki
• język słoweński

Do wschodniosłowiańskiej grupy językowej zaliczamy:

• język rosyjski
• język ukraiński
• język białoruski

Jak widać, języki słowiańskie można podzielić na trzy główne grupy, w zależności od ich położenia geograficznego i podobieństw. W każdej z grup znajdziemy kilka blisko spokrewnionych języków.

Grupa zachodniosłowiańska

Grupa zachodniosłowiańska obejmuje języki używane w Europie Zachodniej i Środkowej. Należą do niej między innymi język polski, czeski, słowacki, kaszubski i łużycki.

Polski jest najbardziej rozpowszechnionym językiem tej grupy. Posługuje się nim około 40 milionów osób, głównie w Polsce. Polski charakteryzuje się bogactwem dźwięków, dużą liczbą samogłosek nosowych i rozbudowanym systemem odmiany rzeczowników, przymiotników i czasowników.

Język czeski używany jest przez około 12 milionów osób, przede wszystkim w Czechach. Odróżnia go od polskiego brak nosowości samogłosek, obecność iloczasu oraz bardziej rozbudowany system przyimków.

Kolejnymi językami tej grupy są słowacki, kaszubski i łużycki. Słowacki zbliżony jest do czeskiego, natomiast kaszubski i łużycki to języki regionalne używane przez niewielkie społeczności.

Grupa południowosłowiańska

Do grupy południowosłowiańskiej należą języki używane na Półwyspie Bałkańskim. Są to:

• Bułgarski – używany w Bułgarii. Posiada dużą liczbę zapożyczeń tureckich. Alfabet cyrylicki.

• Macedoński – język urzędowy Macedonii. Bardzo podobny do bułgarskiego, ale używa alfabetu łacińskiego.

• Serbski – język Serbii, Czarnogóry i Republiki Serbskiej w Bośni i Hercegowinie. Używa alfabetów cyrylickiego i łacińskiego.

• Chorwacki – język urzędowy Chorwacji. Używa alfabetu łacińskiego.

• Słoweński – język Słowenii. Posiada dużą liczbę germanizmów. Alfabet łaciński.

Wszystkie języki tej grupy cechuje duże podobieństwo gramatyczne i leksykalne, choć różnią się wymową i pisownią. Łączy je wspólne pochodzenie z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego.

Grupa wschodniosłowiańska

Grupa wschodniosłowiańska obejmuje języki słowiańskie używane w Europie Wschodniej. Należą do niej:

• Język rosyjski – najczęściej używany język tej grupy, z ponad 250 milionami rodzimych użytkowników. Posiada bogaty zasób słownictwa i rozbudowaną gramatykę. Cechuje się dużą ilością zapożyczeń z języków wschodnich.

• Język ukraiński – drugi co do wielkości język wschodniosłowiański z około 30 milionami użytkowników. Wykazuje podobieństwa do języka rosyjskiego, ale różni się od niego bardziej śpiewną wymową i melodyjnością.

• Język białoruski – używany przez około 7 milionów osób, zbliżony do rosyjskiego i ukraińskiego pod względem gramatyki i słownictwa.

• Język bułgarski – posiada cechy odróżniające go od pozostałych języków tej grupy, między innymi brak miękkich spółgłosek. Liczy około 8 milionów użytkowników.

• Język macedoński – najmłodszy język słowiański, usamodzielnił się w XX wieku. Posługuje się nim około 2 milionów osób.

Języki wschodniosłowiańskie cechuje bogactwo form gramatycznych, skomplikowana odmiana rzeczowników i czasowników oraz charakterystyczna wymowa niektórych głosek. Łączy je wspólne pochodzenie i podobieństwa w słownictwie. Różnią się natomiast zasięgiem użycia i liczbą użytkowników.

Którymi językami słowiańskimi mówi się najczęściej?

Spośród wszystkich języków słowiańskich, kilka wyróżnia się popularnością i liczbą użytkowników. Oto najpopularniejsze języki słowiańskie:

• Rosyjski – jest to najpowszechniej używany język słowiański, mówi nim około 258 milionów osób, głównie w Rosji i krajach byłego ZSRR. Rosyjski należy do grupy wschodniosłowiańskiej.

• Polski – drugi co do popularności język słowiański, używany przez około 40 milionów osób, głównie w Polsce. Należy do grupy zachodniosłowiańskiej.

• Ukraiński – posługuje się nim około 30 milionów osób, przede wszystkim na Ukrainie. Zaliczany jest do grupy wschodniosłowiańskiej.

• Serbski – używa go około 9 milionów osób w Serbii, Czarnogórze i Bośni i Hercegowinie. Należy do grupy południowosłowiańskiej.

• Czech – około 10 milionów użytkowników w Czechach. Język zachodniosłowiański.

• Bułgarski – posługuje się nim ponad 8 milionów osób w Bułgarii. Język południowosłowiański.

• Chorwacki – używany przez około 6 milionów osób, głównie w Chorwacji. Język południowosłowiański.

Powyższe języki słowiańskie są zdecydowanie najpopularniejsze i najczęściej używane na co dzień przez miliony ludzi na całym świecie. Pozostałe języki słowiańskie mają znacznie mniejszą liczbę użytkowników.

Ciekawostki o językach słowiańskich

Języki słowiańskie mają bardzo ciekawą i długą historię. Oto kilka interesujących faktów na ich temat:

• Najstarsze zabytki piśmiennictwa w językach słowiańskich pochodzą z IX-X wieku. Są to głównie teksty religijne pisane alfabetem głagolicym.

• Alfabet cyrylicy, używany przez wiele języków słowiańskich, został stworzony w połowie IX wieku przez świętych Cyryla i Metodego. Posłużył im do spisania liturgii w języku staro-cerkiewno-słowiańskim.

• Język staro-cerkiewno-słowiański odegrał ogromną rolę w rozwoju piśmiennictwa u Słowian. Był pierwszym spisanym językiem słowiańskim i przez wieki służył jako język liturgiczny w cerkwi. Wywarł też wpływ na kształtowanie się norm językowych w wielu językach słowiańskich.

• Polski jest jednym z najbardziej złożonych języków słowiańskich pod względem fonetycznym i fleksyjnym. Posiada wiele głosek i form gramatycznych, które zanikły w innych językach tej grupy.

• Język rosyjski stał się w XIX wieku językiem lingua franca na obszarze całego imperium rosyjskiego. Dzięki temu szeroko rozprzestrzenił się na inne narody słowiańskie. Obecnie jest jednym z najpopularniejszych języków słowiańskich na świecie.

• Chorwacki, serbski i bośniacki uważane są przez niektórych lingwistów za jeden język posiadający różne standardy narodowe. Jednak z powodów politycznych i historycznych są klasyfikowane jako osobne języki.

• Macedoński jest jednym z najmłodszych języków słowiańskich. Zaczął kształtować się jako odrębny język standardowy dopiero w XX wieku. Wcześniej używany był głównie w wariancie lokalnym i kojarzony z dialektem bułgarskim.

• Białoruski przez długi czas pozostawał językiem chłopskim i ludowym, wyparty z urzędów przez język rosyjski. Dopiero w XX wieku stał się pełnoprawnym językiem narodowym Białorusinów.

Języki słowiańskie to grupa języków używanych przez Słowian, których łącznie jest ponad 300 milionów. Należą do nich języki takie jak polski, rosyjski, czeski, bułgarski i wiele innych.

Możemy podzielić je na 3 główne grupy:

• zachodniosłowiańską – m.in. polski, czeski, słowacki, łużycki
• południowosłowiańską – m.in. serbski, chorwacki, bułgarski, słoweński
• wschodniosłowiańską – m.in. rosyjski, ukraiński, białoruski

Najczęściej używanymi językami słowiańskimi są rosyjski, polski i ukraiński. Rosyjski jest językiem ojczystym dla około 150 milionów osób.

Języki słowiańskie mają wspólne korzenie i wiele podobieństw, choć różnią się znacznie pod względem fonetyki i gramatyki. Łączy je wspólne pochodzenie od prajęzyka prasłowiańskiego.